Luiz Inacio Lula da Silva wygrał wybory prezydenckie w Brazylii

Brazylijczycy decydowali, kto przez następne cztery lata będzie prezydentem kraju. W drugiej turze wyborów prezydenckich walczący o reelekcję Jair Bolsonaro mierzył się z Luizem Inacio Lulą da Silvą.

Niedzielne wybory wygrał były prezydent Brazylii Luiz Inacio Lula da Silva. Jak podał urząd wyborczy, lewicowy polityk otrzymał w drugiej turze głosowania 50,83 proc. głosów. Jego rywal, urzędujący szef państwa, związany z prawicą Jair Bolsonaro - 49,17 proc.

W pierwszej turze wyborów prezydenckich zwyciężył - zdobywając 48,1 proc. głosów - 76-letni dziś Lula. Bolsonaro zajął drugie miejsce z poparciem sięgającym 43,5 proc. głosów.

Populistyczny Bolsonaro znany jest m.in. ze swojego poparcia dla rządzącej Brazylią w latach 1964-85 wojskowej dyktatury, opowiadania się za wylesianiem Amazonii i negowania pandemii. Z kolei lewicowy Lula był przyjacielem regionalnych dyktatorów: Fidela Castro i Hugo Cháveza.

Luiz Inácio Lula da Silva urodził się w 1945 roku w rodzinie rolniczej w północno-wschodniej Brazylii. W wieku dziewięciu lat wraz z matką i rodzeństwem przeprowadził się do São Paulo, gdzie połączył naukę z pracą sprzedawcy ulicznego i pucybuta. Karierę zawodową i polityczną rozpoczął w hucie, gdzie w 1975 r. objął stanowisko przewodniczącego związku zawodowego pracowników branży metalurgicznej w regionie São Paulo. Za stanie na czele strajków został w czasie rządów generałów osadzony w więzieniu.

W 1980 r. wraz z innymi robotnikami i intelektualistami założył Partię Pracujących, z której ramienia w niedzielę ubiegać się będzie o fotel prezydenta. W 1986 r. po raz pierwszy został deputowanym brazylijskiego Kongresu, z kolei w latach 1989, 1994 i 1998 startował w wyborach prezydenckich, za każdym razem zajmując miejsce drugie.

27 października 2002 r. - wygrywając w drugiej turze większością 61 proc. głosów - został wybrany na stanowisko prezydenta Brazylii.

Jedną z pierwszych decyzji prezydenta było ograniczenie wydatków publicznych. W czasie jego kadencji w Brazylii odnotowano spadek długu publicznego z 76 do 61 proc. PKB, obniżenie inflacji z 12,5 proc. w 2002 roku do 3,1 proc. w roku 2006 czy też spadek stopy bezrobocia i podniesienie płacy minimalnej. Dobre wyniki gospodarcze zapewniły Luli reelekcję w roku 2006.

Na arenie międzynarodowej Lula opowiadał się za reformą instytucji międzynarodowych, które - jego zdaniem - faworyzowały narody bogate kosztem przedstawiających większość populacji globalnej narodów rozwijających się.

Był przyjacielem regionalnych lewicowych dyktatorów: rządzącego Kubą Fidela Castro czy Hugo Cháveza - socjalistycznego prezydenta Wenezueli w latach 1999-2013. Castro udzielał Luli poparcia we wszystkich jego kampaniach prezydenckich, a sam Lula poparł wenezuelskiego prezydenta w jego sporze z prezydentem USA Georgem W. Bushem.

Lula opuścił fotel prezydenta z poparciem społecznym sięgającym 90 proc. W 2017 r. - w ramach zakrojonej na szeroką skalę kampanii wymierzonej w korupcję na styku polityki i biznesu - został uznany za winnego korupcji i prania brudnych pieniędzy. Po ponad 19 miesiącach więzienia został zwolniony w 2019 r. W kwietniu 2021 r. brazylijski Sąd Najwyższy potwierdził unieważnienie wyroków korupcyjnych Luli, pozwalając mu kandydować w wyborach prezydenckich w roku następnym.

Podczas bieżącej kampanii Lula podkreślał konieczność zwiększenia pomocy socjalnej, wprowadzenia programu umorzenia długów, zwiększenia podatków dla najbogatszych i zatrzymania wylesiania Amazonii.

Urodzony w 1955 r. w południowo-wschodniej Brazylii Bolsonaro - przed wejściem do świata polityki - wspinał się po szczeblach kariery wojskowej, w której uzyskał stopień kapitana. Od 1991 do 2018 r. był przedstawicielem Rio de Janeiro w brazylijskiej Izbie Deputowanych. W tym okresie jego priorytetami była obrona prawa obywateli do noszenia broni, promowanie wartości chrześcijańskich i walka z przestępczością. W 2017 r. powiedział: "Policja, która nie zabija, nie jest policją".

Media podkreślają jego konserwatywne i kontrowersyjne poglądy. Podczas wywiadu z magazynem Playboy w 2011 r. powiedział, że wolałby, żeby jego syn zginął, niż był gejem. Brazylijski prezydent wielokrotnie chwalił okres wojskowej dyktatury, która - jego zdaniem - uchroniła Brazylię przed losem, który obecnie chcą jej zgotować politycy lewicowi. Podczas prezydenckiej kampanii powiedział, że jedyną jej słabością było to, że "torturowała zamiast zabijać" wrogów Brazylii. Nie bez powodu jest znienawidzony przez kobiety. W wywiadzie dla gazety "Zero Hora" o swojej przeciwniczce politycznej Marii do Rosário powiedział: "Ona nawet nie zasługuje na to, żeby ją zgwałcić. Jest brzydka, w ogóle nie w moim typie. Ja bym jej nie zgwałcił".

Stanowisko prezydenta objął w styczniu 2019 r. po uzyskaniu 55 proc. głosów w drugiej turze wyborów, w której zmierzył się z kandydatem Partii Robotniczej Fernando Haddadem. W dniu objęcia prezydentury wydał serię rozporządzeń, z których jedno usunęło sprawy społeczności LGBT z listy kwestii prowadzonych przez ministerstwo kobiet, rodziny i praw człowieka, a inne dało ministerstwu rolnictwa uprawnienia do wyznaczania ziem tubylczych, które będą miały zostać oddane pod uprawę.

W maju 2019 r. prezydent Bolsonaro podpisał rozporządzenie łagodzące ograniczenia w dostępie do broni. Dokument ułatwił import broni i zwiększył ilość amunicji, którą jednostka może nabyć rocznie.

Cieniem na kadencję Bolsonaro położyły się spory z brazylijskim Sądem Najwyższym. Jeden z nich wywołało ułaskawienie przez prezydenta deputowanego Daniela Silveirę, którego skazano na niemal dziewięć lat więzienia za wzywanie do przemocy fizycznej przeciwko sędziom SN. Dzień po skazaniu Silveiry prezydent przywołał prawo do wolności słowa i ułaskawił deputowanego; partie opozycyjne określiły decyzję motywowaną względami osobistymi - ochroną sojusznika.

Jednym z najważniejszych wydarzeń czteroletniej kadencji Bolsonaro była pandemia koronawirusa. Prezydent minimalizował ryzyko wynikające z choroby Covid-19, określając ją grypą, wchodził w spory z gubernatorami próbującymi powstrzymać rozprzestrzenianie się pandemii oraz poddawał w wątpliwość skuteczność noszenia maseczek i poddawania się szczepieniu.

Brazylijski prezydent zagroził wycofaniem kraju ze Światowej Organizacji Zdrowia i paryskiego porozumienia klimatycznego. Szczególnie bliskimi kontaktami cieszył się z byłym prezydentem USA Donaldem Trumpem. W regionie zdystansował się od Kuby i Wenezueli, udzielając poparcia opozycyjnemu wobec reżimu Nicolasa Maduro Juanowi Guaido i zobowiązując się do wsparcia "przywrócenia w Wenezueli demokracji".

W lipcu 2022 r. stopień bezrobocia wyniósł w Brazylii 9,1 proc. - najmniej od siedmiu lat. Według agencji Reutera, rosnące obecnie PKB i dobre prognozy gospodarcze zwiększają szanse obecnego prezydenta w niedzielnej konfrontacji z kandydatem Partii Pracujących.

W obecnej kampanii ubiegający się o reelekcję z ramienia konserwatywnej Partii Liberalnej Bolsonaro skupił się na kwestii zwiększenia wydobycia surowców naturalnych, prywatyzacji spółek publicznych i generowaniu bardziej zrównoważonej energii w celu obniżenia cen.

We wrześniu zapewnił, że jeśli wygra wybory, do Sądu Najwyższego wybierze sędziów, którzy sprzeciwiają się legalizacji aborcji.