Dane osobowe w zaświadczeniu o niekaralności dla nauczyciela i z ...

27 Sie 2024

Portal Oświatowy

Dane osobowe w zaświadczeniu o niekaralności dla nauczyciela i z

Dane osobowe w zaświadczeniu o niekaralności dla nauczyciela to nie wszystko. Sprawdź, do jakich innych rejestrów należy sięgnąć.

Krajowy Rejestr Karny, SIO i inne rejestry

Dane osobowe nauczycieli, a także niektórych innych pracowników oświaty mogą znajdować się w 4 rejestrach.

Rodzaj rejestru	Cel rejestru	Kogo dotyczy	Jaki zakres danych osobowych
System Informacji Oświatowej	Ma on na celu zapewnienie powszechnego dostępu do zasobu informacji z zakresu oświaty. Informacje te są wykorzystywane m.in. do prowadzenia polityki oświatowej przez państwo. Pozyskanie danych z tego rejestru nie jest wymogiem zatrudnienia.	Są to: nauczyciele (w tym na umowie cywilnoprawnej), pracownicy niebędący nauczycielami, prowadzący zajęcia na podstawie art. 15 Prawa oświatowego pracownicy niebędący nauczycielami, pełniący funkcje kierownicze,	Są to m.in.: wykształcenie, staż pracy, w tym staż pracy w szkole (pedagogicznej) wymiar zajęć, kwalifikacje do nauczania, wysokość wynagrodzenia, informacja o ocenie pracy, przyczyny nieprowadzenia zajęć Pełny katalog danych osobowych znajdziesz w art. 29 ustawy o Systemie Informacji Oświatowej.
Centralny Rejestr Orzeczeń Dyscyplinarnych	Pozwala on ustalić, czy nauczyciel został prawomocnie ukarany karami dyscyplinarnymi wykluczającymi zatrudnienie.	Są to wyłącznie nauczyciele.	przede wszystkim: dane identyfikacyjne nauczyciela (m.in. imię i nazwisko, numer PESEL), informacje o prawomocnym ukaraniu karą dyscyplinarną zwolnienia z pracy z zakazem przyjmowania do zawodu (w okresie 3 lat od ukarania), a także wydalenia z zawodu – w tym m.in. rodzaj kary, data uprawomocnienia, informacje o zawieszeniu nauczyciela w pełnieniu obowiązków. Pełny katalog danych znajdziesz w art. 85w ust. 2 Karty Nauczyciela.
Krajowy Rejestr Karny	Jego celem jest m.in. weryfikacja, czy kandydat do zatrudnienia był prawomocnie skazany za przestępstwo. Uzyskanie informacji z Krajowego Rejestru Karnego o prawomocnym skazaniu w określonym zakresie wyklucza zatrudnienie w szkole.	W opisywanym zakresie są to: nauczyciele (w tym na umowie cywilnoprawnej), osoby zatrudniane do prowadzenia zajęć w trybie art. 15 Prawa oświatowego.	Zaświadczenie z KRK zawierające informację dotyczącą prawomocnego skazania za umyślne przestępstwo i przestępstwo skarbowe.
W tym zakresie celem jest sprawdzenie czy kandydat był prawomocnie skazany za określone przestępstwa (nie tylko umyślne) z uwagi na ochronę małoletnich.	Są to: nauczyciele (w tym na umowie cywilnoprawnej), niektórzy pracownicy niepedagogiczni (np. pomoc nauczyciela, opiekun podczas przewozu uczniów, opiekun podczas przeprowadzania przez jezdnię, asystent międzykulturowy, osoba zatrudniona do prowadzenia zajęć w trybie art. 15 Prawa oświatowego). Dotyczy to kandydatów do zatrudnienia w szkole lub placówce, do której uczęszczają małoletni, jeżeli kandydaci będą wykonywać wobec małoletnich czynności: wychowanie, edukacja, wypoczynek, leczenie, świadczenie porad psychologicznych, rozwój duchowy, uprawianie sportu, realizacja innych zainteresowań małoletnich, opieka nad małoletnimi. Weryfikacji podlegają również te osoby, które mają być dopuszczane do działalności w ww. zakresie (nie tylko pracownicy).	Zaświadczenie z KRK zawierające informację dotyczącą prawomocnego skazania za przestępstwa określone: rozdziale XIX Kodeksu karnego (przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu), rozdziale XXV Kodeksu karnego (przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności), art. 189a Kodeksu karnego (handel ludźmi), art. 207 Kodeksu karnego (znęcanie się), ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (art. 21 ust. 3 ustawy o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym)
Rejestr Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym	Rejestr ten jest jednym z narzędzi walki z przestępczością na tle seksualnym i ochroną małoletnich. Wyklucza on m.in. zatrudnienie osoby, która popełniła takiego rodzaju przestępstwo.	Są to m.in.: dane identyfikacyjne, oznaczenie i data orzeczenia, data i miejsce popełnienia czynu zabronionego, kwalifikacja prawna czynu, informacja o orzeczonych karach. Pełny katalog danych znajduje się w art. 7 ust. 1-3 i 4a ustawy o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym.

W artykule przeczytasz o:

rodzajach rejestrów i ich celach,
ograniczonej możliwości sięgania po dane osobowe z SIO,
obowiązku pozyskania danych osobowych z CROD, KRK i Rejestru Sprawców Przestępstw na tle Seksualnym,
konieczności przetwarzania danych osobowych w zaświadczeniu o niekaralności nauczyciela,
dodatkowych możliwościach pozyskiwania danych z tych rejestrów.

Jakie dane osobowe nauczycieli można pozyskiwać z SIO

System Informacji Oświatowej dla szkoły oznacza przede wszystkim obowiązek przekazywania danych osobowych. Pozyskanie danych z tego rejestru jest natomiast uprawnieniem a nie prawnym obowiązkiem. Z drugiej strony dane te - jak wskazuje ustawa - są pozyskiwane właśnie w związku z zatrudnieniem. Jednocześnie możliwości pozyskiwania tych danych są ograniczone. Otóż z bazy danych SIO szkoła może pozyskać takie dane nauczyciela jak:

wykształcenie,
przygotowanie pedagogiczne,
posiadane kwalifikacje do nauczania,
stopień awansu zawodowego,
ukończone formy dokształcania i doskonalenia zawodowego,
wpisanie do ewidencji egzaminatorów,
wpisanie na listę rzeczoznawców,
wpisanie na listę ekspertów,
dodatkowe uprawnienia w zakresie kultury fizycznej.

SIO – nie obędzie się bez zgody nauczyciela

Dane takie może pozyskiwać:

szkoła – w związku z zatrudnieniem nauczyciela,
jednostka obsługująca szkołę (np. CUW) – w związku z prowadzeniem tej obsługi.

Pozyskanie danych z SIO wymaga uzyskania pisemnej zgody nauczyciela.

Aby pozyskać dane z SIO, należy przekazać do rejestru oświadczenie nauczyciela w przedmiocie wyrażenia zgody na pozyskanie danych.

Dane z rejestru PESEL za pośrednictwem SIO

Dodatkowo za pośrednictwem SIO szkoła może pozyskać też dane nauczyciela z rejestru PESEL tj.:

drugie imię (imiona),
płeć,
datę i miejsce urodzenia,
obywatelstwo.

W tym przypadku zgoda nauczyciela nie jest już wymagana.

Pozyskanie danych z CROD warunkiem zatrudnienia nauczyciela

Inaczej wygląda kwestia pozyskiwania danych z Centralnego Rejestru Orzeczeń Dyscyplinarnych (CROD). W tym przypadku dyrektor szkoły ma bowiem obowiązek pozyskania informacji z CROD na temat kandydata do zatrudnienia na stanowisku nauczyciela dotyczącej wymogu niekaralności dyscyplinarnej. Chodzi tu o prawomocne orzeczenie komisji dyscyplinarnej o ukaraniu nauczyciela karą dyscyplinarną. Jeżeli takie ukaranie zostanie potwierdzone w CROD, wówczas nauczyciel nie może być zatrudniony w szkole. Dotyczy to kary:

zwolnienia z zakazem przyjmowania do zawodu – w okresie 3 lat od ukarania,
wydalenia z zawodu – dożywotnio.

Dane z CROD należy pozyskać przed zatrudnieniem.

Co istotne, nie ma żadnego wyjątku od wskazanego obowiązku. Innymi słowy, pozyskanie danych z CROD jest obowiązkowe w każdym przypadku zatrudniania nauczyciela. Nie ma natomiast takiego obowiązku w przypadku przeniesienia służbowego ani przedłużenia dotychczasowej umowy o pracę.

Przykład Nauczyciel będzie pozostawał w zatrudnieniu na czas określony do 31 sierpnia 2024 r. Następnie ma zostać ponownie zatrudniony – już na czas nieokreślony – od 1 września 2024 r. Nawet w takiej sytuacji dyrektor musi pozyskać informację z CROD. Natomiast gdyby z nauczycielem zawarto porozumienie stron przedłużające umowę (zamiast nowej umowy), wtedy nie doszłoby do nawiązania nowego stosunku pracy. Weryfikacja w CROD nie byłaby więc obowiązkowa.

Co grozi za brak weryfikacji w CROD

Co ciekawe brak weryfikacji kandydata w CROD nie jest obwarowany bezpośrednimi sankcjami. Nie znaczy to jednak, że obędzie się bez konsekwencji – odszkodowawczych lub wizerunkowych.

PrzykładNauczyciel dopuścił się do nietykalności cielesnej ucznia. Okazało się, że rok przed zatrudnieniem był prawomocnie ukarany karą zwolnienia z pracy z zakazem przyjmowania do zawodu przez 3 lata – za taki sam czyn. Tymczasem nie został on zweryfikowany w CROD i dyrektor nie wiedział o takim ukaraniu. Wspomniane zdarzenie odbije się nie tylko na wizerunku szkoły. Może mieć także duże znaczenie w sytuacji, gdy rodzice ucznia pozwą szkołę o odszkodowanie. Zaniechanie weryfikacji w CROD może więc pośrednio przynieść dość poważne konsekwencje.

Do CROD można sięgnąć także w innych przypadkach

Dyrektor może sprawdzić nauczyciela w CROD także już w trakcie jego zatrudnienia. Nie przewidziano tu żadnych ograniczeń.

PrzykładNauczyciel został przeniesiony służbowo ze szkoły A do szkoły B. W takim przypadku dyrektor szkoły B nie musi weryfikować takiego nauczyciela w CROD. Niemniej jednak może dokonać sprawdzenia w tym rejestrze, ale już po przeniesieniu, gdy nauczyciel stanie się pracownikiem szkoły B.

Zaświadczenie o niekaralności dla nauczyciela - dwutorowo

Podobnie wygląda kwestia weryfikacji w Krajowym Rejestrze Karnym (KRK). Również jest ona obowiązkowa w przypadku kandydata do zatrudnienia. Co więcej, należy podejść do niej dwutorowo.

Zgodnie z art. 10 ust. 5 pkt 4 i ust. 8a Karty Nauczyciela należy sprawdzić, czy nauczyciel spełnia wymóg niekaralności prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe.

Przy czym dyrektor może z tej zrezygnować, jeżeli z nauczycielem jest nawiązywany kolejny stosunek pracy w tej samej szkole w ciągu 3 miesięcy od dnia rozwiązania albo wygaśnięcia w związku ze stanem nieczynnym poprzedniego stosunku pracy.

To jednak nie wszystko. Kandydat do zatrudnienia w szkole, który będzie wykonywał określone czynności wobec małoletnich (wymienione w art. 21 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie maloletnich) musi spełnić warunek niekaralności w zakresie przestępstw wymienionych w art. 21 ust. 3 (szczegóły w tabeli).

W obydwu przypadkach proces weryfikacji wygląda inaczej. To kandydat do zatrudnienia jest obowiązany przedstawić dyrektorowi szkoły informację o niekaralności z Krajowego Rejestru Karnego. Zaświadczenie o niekaralności może być pozyskane w sądzie, ale nie tylko (art. 19a ust. 1 ustawy o KRK). Musi to nastąpić przed nawiązaniem stosunku pracy.

Informacja o niekaralności od niektórych pracowników niepedagogicznych

Obowiązek weryfikacji niekaralności istnieje także w przypadku zatrudniania pracowników niepedagogicznych, ale jedynie na stanowiskach urzędniczych. Tu jednak dyrektor nie ma podstaw do żądania dostarczenia takiej informacji przez kandydata. Dyrektor powinien poprzestać na oświadczeniu kandydata o niekaralności, ale może też z własnej inicjatywy i na własny koszt pozyskać informację z rejestru (art. 6 ust. 1 pkt 10 ustawy o KRK).

Rejestr Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym obok KRK

Ostatnią z wymienionych ewidencji jest Rejestr Sprawców Przestępstw na tle Seksualnym. Pozyskanie informacji z tego rejestru jest obowiązkowe przed zatrudnieniem lub dopuszczeniem do innej działalności w takim samym zakresie, jak w przypadku pozyskiwania zaświadczenia z Krajowego Rejestru Karnego.

Zweryfikować w tym rejestrze należy nie tylko zatrudnianego nauczyciela, ale też inne osoby, które mają być zatrudnione lub dopuszczone do działalności w ww. zakresie np.:

osoby prowadzące zajęcia zatrudnione w trybie art. 15 Prawa oświatowego,
pomoc nauczyciela (dotyczy to także osoby obywatelstwa ukraińskiego),
opiekunów w czasie przewozu uczniów,
przedstawicieli organizacji zewnętrznych.

Nie pozyskuje się natomiast informacji o osobach, które mają być zatrudniane na stanowiskach niezwiązanych z wykonywaniem ww. czynności.

PrzykładDyrektor nie musi weryfikować w tym rejestrze osoby, która będzie zatrudniona jako woźna, nawet jeśli będzie mieć w swojej pracy przypadkową styczność z dziećmi. Styczność ta nie wiąże się bowiem z wychowywaniem, edukacją czy opieką nad małoletnimi.

Kandydata należy sprawdzić w rejestrach:

z dostępem ograniczonym,
osób, w stosunku do których Państwowa Komisja do spraw wyjaśniania przypadków czynności skierowanych przeciwko wolności seksualnej i obyczajności wobec małoletniego poniżej lat 15 wydała postanowienie o wpisie w Rejestrze.

Weryfikacja w tym rejestrze jest obowiązkowa i możliwa jedynie przed zatrudnieniem lub dopuszczeniem do innej działalności. Absolutnie nie można jej dokonywać już w trakcie takiego zatrudnienia lub działalności. W skrajnych przypadkach grozi za to bowiem kara:

grzywny,
ograniczenia wolności,
pozbawienia wolności do lat 2.

Więcej na temat weryfikacji niekaralności nauczycieli i innych pracowników szkoły w Portalu Oświatowym:

Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o systemie informacji oświatowej (tekst jedn.: Dz.U. z 2024 r. poz. 152) – art. 1, art. 29, art. 58 – 60,
Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz.U. z 2024 r. poz. 986) - art. 10 ust. 8a-8b, art. 85w, art. 85x, art. 85y,
Ustawa z dnia 24 maja 2000 r. o Krajowym Rejestrze Karnym (tekst jedn.: Dz.U. z 2019 r. poz. 1158) – art. 1, art. 6 ust. 1 pkt 10, art. 19a ust. 1,
Ustawa z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym (tekst jedn.: Dz.U. z 2024 r. poz. 560) – art. 6 ust. 1, art. 21, art. 24.

Michał Kowalski